නෑසූ_කතාවක් - දළදා වහන්සේ ගැන

lodbrok

Well-known member
  • Jul 9, 2016
    5,212
    6,990
    113
    🇬🇧
    නෑසූ_කතාවක් - දළදා වහන්සේ ගැන

    කරඬු හතක් තුළ වැඩ සිටිනා දළදා වහන්සේ ගැන පෙර නෑසූ කතාවක්


    zt25pkC.jpg



    දළදා වහන්සේ අපට පියවි ඇසට දක්නට ලැබෙන්නේ දළදා දැක්මකදී පමණි. එවැනි අවස්ථාවක් එළඹෙන්නේ බොහෝ කාලයකට පසුවය. එහෙත් අප දකින්නේ දළදා වහන්සේ වැඩ සිටින කරඬුව පමණි. එනමුත් උන්වහන්සේ වැඩ සිටින්නේ අප ඇසට දකින කරඬුව තුළ නොවේ. දළදා වහන්සේ වැඩ සිටින්නේ අප දකින කරඬුව ඇතුළු කරඬු හතක් තුළය.
    දළදා මාලිගාවේ ඇතුල් මාලිගාව නොහොත් ගඳකිළිය නම් කොටසෙහි දළදා කරඬුව තැන්පත් කර තිබේ. විශේෂ වෙඩි නොවදින වීදුරු ආවරණයක් තුළ මෙම සුවිසල් කරඬුව තැන්පත් කර තිබේ. ජපන් රජය මෙම වීදුරු ආවරණය දළදා මාලිගාවට පූජා කර තිබේ.
    මෙම සුවිසල් කරඬුවෙහි රන්මාල සහ වටිනා මැණික් ගල් අල්ලා තිබෙනු දක්නට ලැබේ. නොයෙක් යුගවලදී රජවරුන්, බිසෝවරුන්, සේනාධිපතිවරුන් සහ විවිධ රාජ්‍ය නායකයන් දෙස් විදෙස් බෞද්ධයන් දළදා වන්සේ උදෙසා එම රන්මාල, මැණික් පූජා කර තිබේ. මෙම පූජාවස්තුන් පූජා කළේ කවුරුන්ද යන්න මාලිගාවේ ඇති කොමසාරිස් ‍පොත නම් ග්‍රන්ථයේ ‍ලේඛනගත කර ඇත.
    අතීතයේදී ශ්‍රී දළදා කරඬුව විවෘත කිරීමට පෙර එහි ඇති එම පූජා වස්තූන් ගැන ‍ලේඛනය කියවනු ඇත.
    දළදා වහන්සේ වැඩ සිටින දැනට අපට පෙනෙන සුවිසල් කරඬුව පූජා කර ඇත්තේ විමලධර්මසූරිය රජතුමා විසිනි. එය රිදී පාටින් යුක්තය. මෙම කරඬුව ඇතුළේ තවත් කරඬු හයකි. පේසා වළලු ළඟින් මෙම මුල් කරඬුව ගැලවිය හැක.
    පළමු සුවිසල් කරඬුව ඉවත්කළ පසු දෙවැනි කරඬුව දක්නට ලැබෙන අතර එහි රන්පත්, සමූහයක් තැන්පත් කර තිබේ. ධම්මචක්කපවත්තන සූත්‍රය සහ වටිනා ධර්ම පාඨ මෙම රන්පත්වල සටහන් කර ඇත. එම කරඬුව බුරුම රජයෙන් පූජා කරන ලද්දකි.
    දෙවැනි කරඬුව ඉවත්කළ පසු මතුවන තුන්වෙනි කරඬුව අඩි 1 1/2ක් පමණ උසකින් යුක්තය. දඹ රනින් එය නිමවා තිබේ. එය ඉවත් කිරීමට යතුරක් අවශ්‍ය අතර එම යතුර ඇත්තේ දියවඩන නිලමේතුමා සන්තකයේය.
    තුන්වැනි කරඬුවෙන් පසු හමුවෙන සිව්වන කරඬුව රත්තරනින් නිමවා ඇත. මැණික් ආදිය එහි ඔබ්බවා තිබේ. එම කරඬුව විවෘත කිරීමේ යතුර ඇත්තේ මල්වතු මහ විහාර පාර්ශ්වයේ මහානාහිමියන් බාරයේය.
    මල්වතු මහානාහිමියන් එම කරඬුව විවෘත කිරීමෙන් පසු දක්නට ලැබෙන පස්වෙනි කරඬුව පූජා කර ඇත්තේ ඇහැ‍ලේ‍පොළ මහ අදිකාරම්තුමා විසිනි. මෙහි උස අඩියක් පමණ වේ. මෙම රන් කරඬුවේ යතුර ඇත්තේ අස්ගිරි මහා විහාර පාර්ශ්වයේ මහානාහිමියන් බාරයේය. හතරවෙනි කරඬුව මල්වතු කරඬුව කියාත් පස්වෙනි කරඬුව අස්ගිරි කරඬුව කියාත් හැඳින්වෙන්නේ ඒවායෙහි යතුරු එම මහානාහිමිවරුන් බාරයෙහි පවතින නිසාය. අස්ගිරි කරඬුව ඇහැ‍ලේ‍පොළ මහ අධිකාරම විසින් පූජා කර ඇති නිසා එය ඇතැම් අවස්ථාවල ඇහැ‍ලේ‍පොළ කරඬුව ලෙසද හැඳින්වේ. එම කරඬුව පූජාකර ඇත්තේ 1816 අගෝස්තු 25 වෙනි ඉරු දිනය.
    එම කරඬුවේ පාදමේ ඒ බව සඳහන් කර ඇත. ඇහැ‍ලේ‍පොළ විජේසුන්දර වික්‍රමසිංහ චන්ද්‍රසේකර අමරකෝන් යනුවෙන් එහි මහ අධිකාරම් තුමාගේ නම සටහන් කර තිබෙනු දක්නට ලැබේ.
    එම කරඬුව ඉවත් කිරීමෙන් පසු හයවෙනි කරඬුව දක්නට ලැබේ. හයවෙනි කරඬුවේ පැත්තක තව කුඩා කරඬුවක් වේ. එය දන්ත කුමරු හා හේමමාලා කුමරිය සිරිලකට ශ්‍රී දළදා වහන්සේ වැඩමවාගෙන ආ කරඬුවයි.
    හත්වෙනි කරඩුව අඟල් හතරකින් පමණ උසකින් යුක්තය. දළදා වහන්සේ වැඩ සිටින මෙම කරඬුව බුරුමයෙන් පූජා කරන ලද්දක් බව කියැවේ. එහි දළදා වහන්සේ වැඩ සිටිති.
    ඇතැම්විට දළදා කරඬුවේ යතුර බාරව සිටින දෙපාර්ශ්වයේ මහානාහිමි නමක් අපවත් වුවහොත් අදාළ පාර්ශ්වයේ කාරක සභික හිමිවරුන් මුලින් මහානාහිමියන්ගේ පන්සලට ගොස් එහි සිටින ප්‍රධාන ශිෂ්‍යයාගෙන් දළදා කරඬුවේ යතුර බාරගනු ලැබේ. එසේ බාරගත් යතුර එම පාර්ශ්වයේ ‍‍‍ජ්‍යෙෂ්ඨ අනුනායක හිමියන්ට බාර දෙනු ලබන අතර මහානාහිමි නමක් පත්වන තුරු එම යතුර ‍‍‍ජ්‍යෙෂ්ඨ අනුනාහිමි බාරයේ පවතිනු ඇත. ඇතැම් විට ‍‍‍ජ්‍යෙෂ්ඨ අනුනාහිමියන් මහානායක ධුරයට පත්වුවහොත් දළදා යතුර දිගටම උන්වහන්සේ බාරයේ පවතින අතර වෙනත් හිමිනමක් මහානායක ධුරයට පත්වුවහොත් එම යතුර
    ‍‍‍ජ්‍යෙෂ්ඨ අනුනාහිමියන් විසින් අභිනව මහා නාහිමියන්ට නිල වශයෙන් බාර දෙනු ලබේ.
    දළදා වහන්සේ ප්‍රදර්ශනය කරනුයේ සුවිශේෂී අවස්ථාවන්වලදීය. එය රටටම වැදගත්වන අවස්ථාවක් විය යුතුය. ඊට මල්වතු අස්ගිරි මහානාහිමි දෙනම හා දියවඩන නිලමේ එකඟ විය යුතුවේ.
    වර්ෂ කීපයකට වරක් දළදා ප්‍රදර්ශනය පවත්වන බවට නිශ්චිතයක් නොමැත. මෑතකදී ජාත්‍යන්තර වෙසක් උළෙලට ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණි ඉන්දීය අගමැති නරේන්ද්‍ර මෝදි මහතා වෙනුවෙන් දළදා කරඬුව විවෘත කර දළදා වහන්සේ ප්‍රදර්ශනය කෙරිණි. එසේම එම වෙසක් උළෙ‍ලේ සමාප්ති උළෙලට පැමිණි නේපාල ජනාධිපතිනිය ඇතුළු රාජ්‍ය අමුත්තන් වෙනුවෙන්ද දළදා වහන්සේ ප්‍රදර්ශනය කෙරිණ.
    සුවිශේෂී අවස්ථාවක එක් අමුත්තෙක් වෙනුවෙන් හෝ සමූහයක් වෙනුවෙන් හෝ දළදා වහන්සේ වන්දනා කිරීමට කරඬුව විවෘත කිරීමට බලය ඇත්තේ මහානාහිමිවරු දෙනමට හා දියවඩන නිලමේට පමණි. වෙනත් බලපෑමකින් හෝ මාර්ගයකින් එය කිසිවෙක්ට කළ නොහැක්කකි.
    දළදා වහන්සේ මහජන ප්‍රදර්ශනයට තබන අවස්ථාවලදී දළදා වහන්සේ තැන්පත් කිරීමට වෙනම කරඬුවක් වේ. එය ප්‍රදර්ශන කරඬුව ලෙස හැඳින්වේ. රන් නෙළුම්මලක් උඩ කොපුවක දළදා වහන්සේ රඳවා ප්‍රදර්ශනයට තැබේ.
    පෙරහර සඳහා හස්තියා මත වැඩම වන්නේ තවත් කරඬුවකි. එය පෙරහර කරඬුව ලෙස හැඳින්වේ. පෙරහර කරඬුව හා ප්‍රදර්ශන කරඬුවද තැන්පත් කර ඇත්තේ දළදා වහන්සේ වැඩ සිටින කරඬුව පිහිටි වීදුරු කුටිය තුළමය.
    දළදා වහන්සේ උදෙසා වෑංජන තිස්දෙකක් සහිත බුද්ධ පූජාව තැබිම රාජ නියමයකින් සිදුවන්නකි.
    මේ සඳහා අවශ්‍ය ආහාර පූජා හා ගිලන්පස පූජා පිළියෙල කරනුයේ දළදා මාලිගාවේ මුළුතැන්ගෙහිය. මෙම මුළුතැන්ගෙය භාර මුලාදෑනීයා හඳුන්වන්නේ මුළුතැන්රාල යනුවෙනි. මාලිගාවේ වෙනත් මුලාදෑනිවරුන් මෙන් ඔහු කටයුතු කරන්නේද කාරිය කරවන කෝරාළගේ අනුදැනුමෙනි.
    ආහාර පූජාවට ඒ ඒ දිනවලට අවශ්‍ය භාණ්ඩ මාලිගාවේ බඩු ගබඩාවෙන් ලබාගනී. දිනපතා හාල් සේරු 32ක්, වෑංජන තිස්දෙකට එළවළු ආදිය ගබඩාවෙන් ලබාගෙන පූජාව සකස් කරනු ලබන බව වේඬරුවේ ශ්‍රී උපාලි අස්ගිරි අනුනාහිමියෝ කියති.
    රජතුමා ආහාරයට ගත් වෑංජන 32 ඊට පෙර බුද්ධ පූජාවට තැබිය යුතු බව රාජ නියමය වේ. රාජ යුගයේදි අධිකාරම්වරුන්, නිලමේවරුන්, පදිංචිව සිටි වලව් පිහිටා තිබුනේද රාජමාලිගය ආසන්නයේමය. ඇතැම් විට එම වලව්වල පිසින වෑංජන වර්ගද රජතුමාට ලබාදීම නිසා වෑංජන 32ක් එකතු වන්නට ඇත.
    දළදා වහන්සේට දානය පාත්තර කිහිපයක තබා පූජා කෙරේ. එහි විශාලම පාත්තරයමාරම්පාත්තරේ යනුවෙන් හැඳින්වේ. මාලිගාවට අවශ්‍ය කරන හාල් මාලිගාවේම ඉඩකඩම්වලින් ලැබේ. කළුගොමුව, ඒදඬුවාව, කිරගල්ල, රදාගොඩ, මුංවතුගොඩ, අලදෙණිය, කිතුල්පේ, අලපලාවල, අංගොඩ යන ගම් නවයෙන් මෙම සහල් සැපයේ.
    මාලිගාවට අයත් සහල් හම්බා යනුවෙන් හැඳින්වේ. මුළුතැන් ගෙයි පිළියෙල කරන දානය වැඩ සිටින මාලිගාවට ගෙන එන්නේ කත්වලිනි. මුකවාඩම් බැඳගෙන එම දාන කත් ගෙන එනු ලැබේ.
    සියම් අමරපුර රාමඤ්ඤ යනුවෙන් තුන් නිකායක් ලංකාවේ තිබුණද ඒ අතරින් බලවත්ම නිකාය ලෙස සැලැකෙන්නේ සියම් මහා නිකායේ අස්ගිරි හා මල්වතු පාර්ශ්වය. ඊට හේතු වන්නේ ශ්‍රී දළදා මාලිගාවේ තේවාව භාරව සිටින්නේ අස්ගිරි, මල්වතු පාර්ශ්ව වීමය. තේවාව වසරින් වසර මල්වතු - අස්ගිරි දෙපාර්ශ්වයට මාරුවේ. මේ දිනවල දළදා වහන්සේ උදෙසා තේවාව බාරව තිබෙන්නේ මල්වතු පාර්ශ්වයටය.
    තේවාවට තුන් නමක් වැඩ සිටිති. ප්‍රධාන නාහිමියන්ට සහය වීමට තවත් දෙනමක් වේ. මෙයින් දෙනමක් ගඳ කිළියෙහි හෙවත් දළදා කරඬුව ඇති වැඩසිටින මාලිගයෙහි තේවාව කරති. අනෙක් හිමියන් පල්‍ලේමා‍ලේ බුදුගෙයි තේවා භාරව වැඩ සිටිති. පල්‍ලේමා‍ලේ තේවාවෙන් පසු උඩුමා‍ලේ තේවාවට එම හාමුදුරුවන් සුදුසුකම් ලබයි.
    අස්ගිරි - මල්වතු දෙපාර්ශ්වයෙන් දළදා තේවාව සඳහා භික්ෂූන් වහන්සේ තෝරා ගනු ලබන්නේද චිරාගත සම්ප්‍රදායක ක්‍රමයකටය.
    අස්ගිරි විහාරයෙන් තේවාවට පත්වන්නේ විශේෂ පන්සල් දෙකකිනි. මැද පන්සල හා පහළ පන්සල ලෙස එම පන්සල් හැඳින්වේ.
    මල්වතු මහ විහාරයෙන් මල්වතු මහානාහිමියන්ගේ අනුමැතියෙන් තේවාවට හිමිවරුන් තෝරා ගැනේ.
    දළදා මාලිගාවේ තේවාවට භික්ෂූන් වහන්සේ තෝරාගන්නේ කෙසේද හා තේවාවට අදාළ වගකීම් කවරේද යන්න 1858 ජුනි 19දා අස්ගිරි පාර්ශ්වයේ සඟරුවන සම්මත කරගත් පරමධම්ම කතිකාවතේද සඳහන් වෙන බව අස්ගිරි පාර්ශ්වයේ ‍‍‍ජ්‍යෙෂ්ඨ අනුනායක වේඬරුවේ ශ්‍රී උපාලි හිමියෝ පෙන්වා දෙති.
    මෙසේ තේවාවට පත්වෙන හිමිවරුන් එම වසරක තේවා කාලය තුළදී අවමඟුල් අවස්ථාවන්ට සහභාගි නොවේ. තමන් වහන්සේගේ ඤාතියෙකු මියගියත් එම අවස්ථාවට සහභාගි නොවන නමුත් යා යුතුම මරණයක් නම් ඇතැම් අවස්ථාවල තම කැමැත්තෙන්ම සම්පූර්ණයෙන්ම තේවාවෙන් ඉවත් වී යාමට අවස්ථාව ඇත. මව හෝ පියා හෝ මිය ගිය අවස්ථාවක නම් එවැනි තීරණවලට තේවාවේ හිමිවරුන් එළෙඹෙනු ඇත. නොඑසේ නම් එම මරණයට සහභාගි වී සති 2-3 ක් පමණ තේවාවෙන් ඉවත් වී සිට නැවත තේවාවට පැමිණෙන අවස්ථාද ඇති බවද වේඬරුවේ ශ්‍රී උපාලි අනුනාහිමියෝ පෙන්වා දෙති.
    අලුයම් තේවාව, නව පෑ පූජාව හා සවස පූජාව වශයෙන් දළදා වහන්සේ උදෙසා දිනකට තුන්වරක් තේවාව පැවැත්වේ.
    මෙම තේවාවන් කරනුයේ අප්‍රසිද්ධියේය. තේවාව බාර නාහිමිවරුන්ට, වට්ටෝරුරාල, කත් තියන රාල, වැනි මුලාදෑනිවරුන්ට පමණක් එම අවස්ථාවන් විවෘතය.
    අලුයම් තේවාව ඇරඹීමට තේවාව බාර හිමිවරුන් උඩු මාලෙට හෙවත් ගඳ කිළියට වැඩම කිරීමට පෙර හේවිසි වාදනය හෙවත් අලුයන්දූරේ ආරම්භ කෙරේ. අලුයන්දුරේ ඇරඹෙන්නේ පාන්දර පහයි කාලට පමණි. තේවාවේ නාහිමිවරුන් සූදානම් වීමෙන් පසු මාලිගාවේ දොරටුවල යතුරු වට්ටෝරු රාළට බාරදෙනු ලැබේ.
    වට්ටෝරු රාළ යතුරු පයිංඩ කරගෙන කරේ තබාගෙන වැඩසිටින මාලිගාවේ දොරටුව ළඟට විත් දෙපා සෝදා ගනී. පල්‍ලේමා‍ලේ බුදුගෙයි යතුර පල්‍ලේමා‍ලේ රාලට බාර දෙනු ලබන්නේද වැඩ සිටින මාලිගාවේ දොරටුව ළඟදීය.
    උඩුමා‍ලේ තේවාව අතරතුරම පල්‍ලේමාලෙ අලුයම් තේවාවද පැවැත්වේ. තේවාවෙන් පසු නැවතත් වැඩ සිටි මාලිගාවේ දොරටුව අසලදී දෙපිරිසම එකතු වී යතුරු එකට ඔතාගෙන යතුරු පයිංඩ කෙරේ. මෙම ප්‍රධාන නාහිමිගේ කාමරයේ යතුරු තැන්පත් කිරීමට විශේෂ මංජුසාවක් තිබේ. යතුරු එහි තැන්ත් කිරීමෙන් පසු නායක හාමුදුරුවන්ට අනෙක් හිමිවරුන් හා මුලාදෑනිවරුන් වැඳ වෙන්ව යන චාරිත්‍රයක්ද වේ.
    උදේ 9.30ට පමණ නව පෑ තේවාව හෙවත් දෙවැනි තේවාව ආරම්භ කෙරේ. පූජාවට ගත් ආහාර පාන ඉවත්කිරීම හඳුන්වන්නේ බැහැ ගන්නවා යනුවෙන් බව වේඬරුවේ උපාලි අනුනාහිමියෝ කියති. දවසේ අන්තිම තේවාව හැන්දෑ තේවාවයි. එය ඇරඹෙන්නේ සවස 6.30ට පමණය. එහිදී රාත්‍රී 7.30 පමණ හා 8.00ට පමණ ගිලන්පස පූජා දෙකක් පූජා කෙරේ. එය රාජ නියමයකි.
    මෙහිදී මුල් තේවාවට පලතුරු, සීනි, මීපැණි, උක් පැණි සූකිරි, හකුරු, මුද්දරප්පලම්. දොඩම් යුෂ, දෙළුම්, ආදිය ගැනේ. දෙවැනි පූජාවට සීනි, මී පැණි, සුකිරි, ඉඟුරු, එළඟිතෙල් ආදිය ගැනේ.
    මහරජතුමා වෙනුවෙන් රජගෙදර සිදුවූ රාජකාරී සියල්ල වර්තමානයේ සජීවී ලෙස ශ්‍රී දළදා මාලිගාවේදී පමණක් දැකගත හැකි බව පෙන්වා දෙන වේඬරුවේ ශ්‍රී උපාලි අස්ගිරි අනුනාහිමියෝ දළදා වහන්සේ උදෙසා වෑංජන 32ක් පූජා කිරීමද රජුගේ නියමයෙන් සිදුවෙන්නක් බව පෙන්වා දෙති.
    වසරක තේවා කාලය අවසන් වන්නේ සෑම වසරකම ඇසළ ‍පෝ දින හෙවත් භික්ෂූන් වහන්සේ වස්වසන දිනදීය. එක් පාර්ශ්වයක තේවාව අවසන් කියා එම නාහිමිවරුන්ට එකවරම පිට වී යා නොහැක. ඒ සඳහාද ක්‍රමවේදයක් ඇත.
    තේවාව බාරව සිටි අස්ගිරි හෝ මල්වතු නාහිමිවරුන් වැඩ සිටින මාලිගයේ භාණ්ඩ පාත්‍ර, රන් දැහැටි කූරු, සිවුරු රන් භාණ්ඩ ආදිය මල් ආසනය මත තැබිය යුතුය. එම භාණ්ඩ ‍ලේඛනය මාලිගාවේ ‍ලේකම්වරයකු විසින් කියවන විට තේවාවේ සිටි හිමිවරුන් ඒ භාණ්ඩ තේවාව බාර ගන්නා නාහිමියන්ට බොහෝ විට අතින් බාර දෙනු ලැබේ. එසේ අතින් ඔසවා, බාර දිය නොහැකි භාණ්ඩයක් නම් එය අත දිගහැර පෙන්වයි. ඉන් පසු යතුරු මහානාහිමිවරුන් දෙනමගේ තේවාවේ ප්‍රධාන නාහිමිවරුන් දෙනම හුවමාරු කර ගැනීමෙන් පසු එක් පාර්ශ්වයක තේවාව අවසන් වේ.


    ධර්ම ශ්‍රී තිලකවර්ධන
     

    Gatapolos

    Well-known member
  • Apr 19, 2014
    3,203
    855
    113
    Troll-Land
    මේ දේවල් නැතිවෙලා ගිය දවසට සිංහලුන්ට අනන්‍යතාවයක් නෑ :(