හඳේ හාවා වැඩිපුරම හොඳට පේන්නෙ මැයි, ජූනි පෝයවල් දෙකේ මචන්. හැමදාම පේන්නෙ එකම පැත්ත කියලා හිතුවාට එහෙමමත් නෑ.
ලංකාවෙ උඹ ඉන්න තැන අනුව සමකයෙ ඉඳලා degrees 6 සිට 9-10 දක්වා උඩින්නෙ තියෙන්නෙ. ඉතින් අවුරුද්ද පුරා පේන කොටස පොඩ්ඩක් slant වෙනවා. අනික ඉර එළිය වුණත් වැටෙන පැත්ත පොඩ්ඩක් වෙනස්නෙ. පෘථිවියත් අංශක 23.5° ක් අ‍ැල වෙලා තියෙන්නෙ කියල අමතක කරන්න එපා. අපි ඉර වටේ යන පථයෙ තලය එක්ක ගත්තාම එ‍්ක අවුරුද්ද පුරා දෙපැත්තට දෝලනයක් වෙනවා.
එකම පැත්ත පේනවා කියල හිතුවට හඳේ හාවෙක් හැදෙන ප්‍රධාන හේතුව හඳට ඉර එළිය වැටෙන පැත්ත සහ පරාවර්තනය වෙන ඉර එළිය අපිට එන විදිහයි, හඳේ අ‍ාවාටවල බිත්තිවලින් වැටෙන හෙවනැළිවලයි එකතුවක්. විශේෂ දෙයක් විදිහට හඳේ තියෙන "වැලි" පෘථිවියෙ වගේ weathered වීමක් වෙන් නෑ වායුගෝලය තුනී නිසා. එ‍් හින්දා එ‍්වායෙන් මහ අමුතු විදිහට අ‍ාලෝකය පරාවර්තනය වෙන්නෙ. ඔය සේරගෙම එකතුවක් තමයි හඳේ හාවා (ලංකාවට සහ ඉන්දියාවට විතරක් පේන)
මැයි මාසෙ වෙසක් පෝය දවසට හඳ බලපන්, හාවා හොඳටම පේන්නෙ එදාට.
මතක එහෙම වෙන එකත් අමුතු නැහැ බං. ළඟ දේවල් ඉතින් අපිට fresh නිසා මතකයි. එ‍්ක මැජික් නෑනෙ. ගොඩක් පරණ, තමන් පොඩි කාලෙ දේවල් වැඩිපුර මතක හිටින්න වැදගත් හේතු කීපයක් තියෙනවා.
1. පොඩි කාලෙ අපේ ඔලුවල තිබ්බ මතක ප්‍රමාණය අඩුයි. ඉතින් අලුත් මතකයකින් පිරෙන ප්‍රමාණය හිතුවොත් සාපේක්ෂව වැඩියි. ඉතින් එ‍්වා මතකයේ වැඩි තැනක් ගන්නවා.
2. අ‍ැත්තටම අපිට පොඩි කාලෙ වෙච්ච ගොඩක් දේවල් පට්ට exciting සහ එ‍් වගේ දේවල් සිදු වීමේ ඉඩකඩත් වැඩියි. කාලෙත් එක්ක අපිව ලොකුවට excite වෙන දේවල් සිදු වීම දුර්ලබ වෙනවා. ඉතින් එ‍්වට මතකයෙ ලැබෙන තැන අඩුයි.
3. පොඩි කාලෙ මතක අපි නිතරම අ‍ායෙ අ‍ායෙ මතක් කරලා සතුටු වෙන නිසා refresh වීමක්, reinforce වීමක් වෙනවා. අපේ මොළේ හැදිලා තියෙන්නෙම නිතර මතක් කරන, පාවිච්චියට ගන්න දේවල් වැඩිපුර මතක හිටින විදිහට.
4. වැඩිහිටියෙක් වෙන්න කලින් කාලෙ ගොඩක් මතක අපි evolutionarily ම අපේ survival එකට ප්‍රයෝජනයට ගන්න දේවල් නිසා වඩා හොඳින් මතකයට ගන්නවා. වැඩිහිටි වයසට අ‍ාවාට පස්සෙ එදිනෙදා වෙන දේවල් එ‍් තරම්ම වැදගත් තැනකට ගන් නැහැ.
5. පොඩි කාලෙ ගොඩක් අය හොඳට නිදා ගන්නවා. නින්දෙදි තමයි අපේ මොළය මතක වැඩි හරියක් rearrange කරලා පිළිවෙලට ගොනු කරගන්නෙ. හරියටම මේක පරණ PC එකක hard එක defrag කරනවා වගේමයි. කොටින්ම හීන පේන්නෙත් ඔය ක්‍රියාවලියෙ කොටසක් විදිහට. වැඩි වයසට අ‍ාවට පස්සෙ ගොඩක් අයට නින්ද මදි වෙන නිසා, නිදා ගත්තත් stress එක නිසා ඕක ටිකක් අවුල් යනවා. ගොඩක් අයට නිදා ගත්තාම හීනෙන් පවා පේන්නෙ තමන් නිතර අ‍ාව ගිය ඉස්කෝලෙ, එ‍් දවස්වල හිටපු ගෙදර, නිතර ගිය වෙන ගෙදරක් තිබුණා නම් එතන වගේ වෙන්නත් හේතුව එ‍්කයි.
6. පොඩි confirmation bias එකකුත් එනවා. අපිට පොඩි කාලෙ තිබ්බ මතක ගොඩක් වෙලාවට ලස්සනයි. මතක් වුණාම එ‍්වා දිගට මතක් කරල රස විඳින්න ඉතින් අ‍ාස හිතෙනවා. මැද කාලෙ දෙයක් මතක් වුණත් එ‍් තරම් interest එකක් තියෙන දේවල් අඩු වෙන්න පුළුවන්. ඉතින් එ‍්වා මතක් වුණත් අපි ලොකුවට රස විඳින් නෑ. ඉතින් අපි විසින්මත් ඉස්සර කාලෙ ලස්සන මතක වැඩිපුර උඩට අරන් මැද කාලෙ වෙච්ච ලොකු ගතියක් නැති දේවල් අයින් කරල දාන සීන් එක තියෙනවා.
ඔය ටික තමයි ඉතින්.
