මරණයට උදව් කිරීම
සමහරු සමහරක් වෙලාවට මිනිස්සුන්ට කියනවා ‘ඔහොම ඉන්නවට වඩා මැරෙන එක සැපයි’ කියලා. ඒ කියන්නෙ මරණයෙ ගුණ පෙන්වලා දෙනවා. උප්පජ්ජිත්වා නිරුජ්ජන්ති - උපන් දෙය මැරෙන එක ලෝක ස්වභාවය අපිට නොතේරුනාට. හැබැයි මරණය කියන්නෙ නැවතුම නොවේ. බුද්ධ කාලයට පෙර ඉන්දියාවේ තිබුන එක මතයක් තමයි මරණයත් එක්ක ම අපි නැති වෙලා යනවා කියන එක. මේක බුද්ධ ධර්මය තුළ පිලිගන්නෙ නැහැ. පටිච්චසමුප්පාද ධර්මයට අනුව පටිච්චසමුප්පාද ධර්මයන් බිඳින තුරු ඉපැදීම නවතින්නෙ නැහැ. ඉතින් කෙනෙක් ඉපැදීම නැති නොකර මරණයට පත්වීම සියල්ලේ අවසානය නොවේ. අනෙක් අතට මිනිස් ජීවිතයේ වටිනාකම වචනවලින් වයන්න බැහැ. උපතින් අරන් එන ආයු කාලය ගත වෙලා ඉවර වෙනකන් ජීවත් වෙන්න හැම කෙනෙක් ට ම අයිතියක් තියෙනවා. ඒ අයිතියට බුදුරජාණන්වහන්සේ ගරු කලා. ඒ නිසා කාටවත් මැරෙන්න උගන්වපු ධර්මයක් උන්වහනසේ දේශනා කලේ නැහැ. මෙනිසා මරණය වර්ණනා කිරීම උන්වහන්සේ ප්රතික්ෂේප කලා.
විනය පිටකයෙ තෘතිය පාරාජිකාවේ තියෙනවා ලස්සන සිද්ධියක්, මරණයට සම්බන්ධ. සවග මහණුන් කියන්නෙ විනය පිටකයෙ හුඟක් තැන්වල කතා වෙන චරිත කීපයක්. ඉතින් මේ සිද්ධියටත් ඒ අය සම්බන්ධයි. එක්තරා අසනීප වෙච්චි උපාසකයෙක් හිටියා හරි ලස්සන බිරිඳක් ඉන්න. සවග මහණුන් මේ බිරිඳට ඇහැ ගහන් හිටියෙ. ඒත් ඉතින් උපාසකයා ඉන්නකන් බිරිඳව ගන්න බැහැනෙ. මේ අය මොකද කලේ අර උපාසකයාට මැරෙන්න උනන්දු වෙන කතා කිව්වා. විනය පිටකයේ සඳහන් වෙන්නෙ ඒ ගැන මෙහෙම.
“උපාසකය, තෝ කළ කලණදම් ඇත්තෙහි. කළ කුසල් ඇත්තෙහි. කළ බිය රැකුම් ඇත්තෙහි. නොකළපව් ඇත්තෙහි. නොකළ රුදුකම් ඇත්තෙහි. නොකළ සැහැසිකම් ඇත්තෙහි. තා විසින් යහපතක් ම කරණ ලදී. තා විසින් පව් නො කරණ ලදී. තට මේ ලාමක වූ ජීවිතයෙන් කිම? තාගේ ජීවත් වීමට වඩා මරණය උතුමි. තෝ මෙලොවින් කලුරිය කළේ කාබුන් මරණින් මතු සුගතිය වූ දෙව්ලොවට පැමිණෙන්නෙහි. එහි දී දිව පස්කම් ගුණයෙන් පිණාගියෙහි, එයින් යුතු වූයේ අභිරමණය කරන්නෙහි ය.”
උපාසකයටත් මේක ඇහුවම හිතුනා මේ ඇත්තනෙ කියන්නෙ කියලා. මේ මනුස්සයා මොකද කලේ බේතක් හේතක් ගන්නෙ නැතුව, හොඳ කෑමක් නැතිව ඉඳලා ඉක්මනටම මැරිලා ගියා. උපාසකයා මලාට පස්සේ උන්දැගෙ බිරිඳ සවග මහණුන්ට බනින්න පටන් ගත්තා. ඒ ගැන සඳහන් වෙන්නෙ මෙහෙම.
“මේ ශ්රමණ ශාක්යපුත්රීයයෝ අලජ්ජීහු ය, දුශ්ශීලයෝ ය, මුසාවාදීහු ය. මොහු නම් ‘ධර්මචාරීහු ය, සමචාරීහු ය, බ්රහ්මචාරීහු ය, සච්චවාදීහු ය, සිල්වත්හු ය, කළණ දහම් ඇත්තාහුය’ යි පිළින කෙරෙත්. මොවුන්ට මහණකමෙක් නැත. මොවුන්ට බමුණු කමෙක් නැත. මොවුන්ගේ මහණකම නටුයේ ය. මොවුන්ගේ බමුණුකම නටුයේ ය. මොවුන්ට මහණකමෙක් කොයින් ද, මොවුන්ට බමුණු කමෙක් කොයින් ද, මොහු මහණ කමින් පහවූවෝ ය. මොහු බමුණු කමෙන් පහවූවෝ ය. මොහු මාගේ සැමියාට මරණයෙහි ගුණ වැණූහ. මොවුන් විසින් මාගේ සැමියා මරණ ලද්දේය”
ගමේ මිනිස්සුත් බණින්න ගත්තා. මේ සිදුවීම ගැන බුදුරජාණන්වහන්සේට දැන ගන්න ලැබුනා. සවග මහණුන්ව කැඳවලා ඇත්ත නැත්ත විමසුවා. ඔවුන් පිළිගත්තා එහෙම කිව්වා කියලා. අන්න ඒ වෙලාවේ මෙන්න මේ විනය නීතිය පැනවූවා.
“යම් මහණෙක් දැන දැන මිනිස්සිරුර දිවියෙන් තොර කෙරේද, දිවි හරණ අවියක් උහු වෙත එළවා තබන්නේ ද, මරණයෙහි ගුණ හෝ කියන්නේ ද, මරණය පිණිස උපාය උගන්වන්නේ ද, ‘එම්බා පුරුෂය, තාගේ ලාමක වූ මේ දුඃඛජීවිතයෙන් කිම? තාගේ ජීවත්වීමට වඩා මරණය උතුමි’ යි මෙබඳු මරණ සිත් ඇත්තේ මෙබඳු මරණ සංකල්පනා ඇත්තේ නොයෙක් අයුරින් මරණයෙහි ගුණ හෝ වණා ද, මරණය පිණිස උපාය උගන්වා ද, මේ මහණ තෙමේ ද පැරදුනේ වෙයි, සංවාසයට නුසුදුසු වෙයි.”
නිකමට හිතලා බලන්න. කලින් කිව්ව වගේ සමහර වෙලාවට සමහර මිනිස්සුත් මෙහෙම කරනවා. සමහරු රණ්ඩු වෙද්දි අතට අහුවෙන්න පොලු කෑලි, පිහිය ගෙනැල්ල තියනවා. තව උසි ගන්වනවා. මැරෙන්න දුක්විඳින කෙනෙක් හම්බවුනාම ඉක්මනට මැරිලා දුක නැති කරගන්න කියලා උපදෙස් දෙනවා. අද වෙනකොට mercy killing ගැන කතා කරනවානේ. ඒකත් මේ අනුව බුදු දහමට ගැලපෙන්නෙ නැහැ.
ඉතින් මේ ගැන කතා කරන්න හිතුවෙ මරණය ගැන අවබෝධ කර ගනිද්දි මේ ගැනත් දැන කියා ගන්න එක යහපත් නිසා.
සමහරු සමහරක් වෙලාවට මිනිස්සුන්ට කියනවා ‘ඔහොම ඉන්නවට වඩා මැරෙන එක සැපයි’ කියලා. ඒ කියන්නෙ මරණයෙ ගුණ පෙන්වලා දෙනවා. උප්පජ්ජිත්වා නිරුජ්ජන්ති - උපන් දෙය මැරෙන එක ලෝක ස්වභාවය අපිට නොතේරුනාට. හැබැයි මරණය කියන්නෙ නැවතුම නොවේ. බුද්ධ කාලයට පෙර ඉන්දියාවේ තිබුන එක මතයක් තමයි මරණයත් එක්ක ම අපි නැති වෙලා යනවා කියන එක. මේක බුද්ධ ධර්මය තුළ පිලිගන්නෙ නැහැ. පටිච්චසමුප්පාද ධර්මයට අනුව පටිච්චසමුප්පාද ධර්මයන් බිඳින තුරු ඉපැදීම නවතින්නෙ නැහැ. ඉතින් කෙනෙක් ඉපැදීම නැති නොකර මරණයට පත්වීම සියල්ලේ අවසානය නොවේ. අනෙක් අතට මිනිස් ජීවිතයේ වටිනාකම වචනවලින් වයන්න බැහැ. උපතින් අරන් එන ආයු කාලය ගත වෙලා ඉවර වෙනකන් ජීවත් වෙන්න හැම කෙනෙක් ට ම අයිතියක් තියෙනවා. ඒ අයිතියට බුදුරජාණන්වහන්සේ ගරු කලා. ඒ නිසා කාටවත් මැරෙන්න උගන්වපු ධර්මයක් උන්වහනසේ දේශනා කලේ නැහැ. මෙනිසා මරණය වර්ණනා කිරීම උන්වහන්සේ ප්රතික්ෂේප කලා.
විනය පිටකයෙ තෘතිය පාරාජිකාවේ තියෙනවා ලස්සන සිද්ධියක්, මරණයට සම්බන්ධ. සවග මහණුන් කියන්නෙ විනය පිටකයෙ හුඟක් තැන්වල කතා වෙන චරිත කීපයක්. ඉතින් මේ සිද්ධියටත් ඒ අය සම්බන්ධයි. එක්තරා අසනීප වෙච්චි උපාසකයෙක් හිටියා හරි ලස්සන බිරිඳක් ඉන්න. සවග මහණුන් මේ බිරිඳට ඇහැ ගහන් හිටියෙ. ඒත් ඉතින් උපාසකයා ඉන්නකන් බිරිඳව ගන්න බැහැනෙ. මේ අය මොකද කලේ අර උපාසකයාට මැරෙන්න උනන්දු වෙන කතා කිව්වා. විනය පිටකයේ සඳහන් වෙන්නෙ ඒ ගැන මෙහෙම.
“උපාසකය, තෝ කළ කලණදම් ඇත්තෙහි. කළ කුසල් ඇත්තෙහි. කළ බිය රැකුම් ඇත්තෙහි. නොකළපව් ඇත්තෙහි. නොකළ රුදුකම් ඇත්තෙහි. නොකළ සැහැසිකම් ඇත්තෙහි. තා විසින් යහපතක් ම කරණ ලදී. තා විසින් පව් නො කරණ ලදී. තට මේ ලාමක වූ ජීවිතයෙන් කිම? තාගේ ජීවත් වීමට වඩා මරණය උතුමි. තෝ මෙලොවින් කලුරිය කළේ කාබුන් මරණින් මතු සුගතිය වූ දෙව්ලොවට පැමිණෙන්නෙහි. එහි දී දිව පස්කම් ගුණයෙන් පිණාගියෙහි, එයින් යුතු වූයේ අභිරමණය කරන්නෙහි ය.”
උපාසකයටත් මේක ඇහුවම හිතුනා මේ ඇත්තනෙ කියන්නෙ කියලා. මේ මනුස්සයා මොකද කලේ බේතක් හේතක් ගන්නෙ නැතුව, හොඳ කෑමක් නැතිව ඉඳලා ඉක්මනටම මැරිලා ගියා. උපාසකයා මලාට පස්සේ උන්දැගෙ බිරිඳ සවග මහණුන්ට බනින්න පටන් ගත්තා. ඒ ගැන සඳහන් වෙන්නෙ මෙහෙම.
“මේ ශ්රමණ ශාක්යපුත්රීයයෝ අලජ්ජීහු ය, දුශ්ශීලයෝ ය, මුසාවාදීහු ය. මොහු නම් ‘ධර්මචාරීහු ය, සමචාරීහු ය, බ්රහ්මචාරීහු ය, සච්චවාදීහු ය, සිල්වත්හු ය, කළණ දහම් ඇත්තාහුය’ යි පිළින කෙරෙත්. මොවුන්ට මහණකමෙක් නැත. මොවුන්ට බමුණු කමෙක් නැත. මොවුන්ගේ මහණකම නටුයේ ය. මොවුන්ගේ බමුණුකම නටුයේ ය. මොවුන්ට මහණකමෙක් කොයින් ද, මොවුන්ට බමුණු කමෙක් කොයින් ද, මොහු මහණ කමින් පහවූවෝ ය. මොහු බමුණු කමෙන් පහවූවෝ ය. මොහු මාගේ සැමියාට මරණයෙහි ගුණ වැණූහ. මොවුන් විසින් මාගේ සැමියා මරණ ලද්දේය”
ගමේ මිනිස්සුත් බණින්න ගත්තා. මේ සිදුවීම ගැන බුදුරජාණන්වහන්සේට දැන ගන්න ලැබුනා. සවග මහණුන්ව කැඳවලා ඇත්ත නැත්ත විමසුවා. ඔවුන් පිළිගත්තා එහෙම කිව්වා කියලා. අන්න ඒ වෙලාවේ මෙන්න මේ විනය නීතිය පැනවූවා.
“යම් මහණෙක් දැන දැන මිනිස්සිරුර දිවියෙන් තොර කෙරේද, දිවි හරණ අවියක් උහු වෙත එළවා තබන්නේ ද, මරණයෙහි ගුණ හෝ කියන්නේ ද, මරණය පිණිස උපාය උගන්වන්නේ ද, ‘එම්බා පුරුෂය, තාගේ ලාමක වූ මේ දුඃඛජීවිතයෙන් කිම? තාගේ ජීවත්වීමට වඩා මරණය උතුමි’ යි මෙබඳු මරණ සිත් ඇත්තේ මෙබඳු මරණ සංකල්පනා ඇත්තේ නොයෙක් අයුරින් මරණයෙහි ගුණ හෝ වණා ද, මරණය පිණිස උපාය උගන්වා ද, මේ මහණ තෙමේ ද පැරදුනේ වෙයි, සංවාසයට නුසුදුසු වෙයි.”
නිකමට හිතලා බලන්න. කලින් කිව්ව වගේ සමහර වෙලාවට සමහර මිනිස්සුත් මෙහෙම කරනවා. සමහරු රණ්ඩු වෙද්දි අතට අහුවෙන්න පොලු කෑලි, පිහිය ගෙනැල්ල තියනවා. තව උසි ගන්වනවා. මැරෙන්න දුක්විඳින කෙනෙක් හම්බවුනාම ඉක්මනට මැරිලා දුක නැති කරගන්න කියලා උපදෙස් දෙනවා. අද වෙනකොට mercy killing ගැන කතා කරනවානේ. ඒකත් මේ අනුව බුදු දහමට ගැලපෙන්නෙ නැහැ.
ඉතින් මේ ගැන කතා කරන්න හිතුවෙ මරණය ගැන අවබෝධ කර ගනිද්දි මේ ගැනත් දැන කියා ගන්න එක යහපත් නිසා.