දුක අවබෝධයෙන් දැකිය යුත්තේ ඇයි?
තේරුම් ගැනීම සහ අවබෝධය අතර වෙනසක් ඇත. ත්‍රිපිටකයේ ධර්ම දේශනා බොහොමයක දුක පිළිබඳව සාකච්ඡා වේ. මෙනිසා දුක පිළිබඳව බෞද්ධයන්ට තේරුමක් ඇත. නමුත් දුක අවබෝධ වී ඇත්ද යන්න තමුන් විසින් ම සලකා බැලිය යුතු ය.
දුක අවබෝධයෙන් දැකීම බුදු දහමේ මූලික ඉගැන්වීම් වල ඉතා වැදගත් අංගයකි. මෙය චතුරාර්ය සත්‍යය වල පළමු සත්‍යය වන දුක්ඛ සත්‍යය හා සම්බන්ධ වේ. දුක අවබෝධයෙන් දැකිය යුතු වැදගත් හේතු කිහිපයක් ඇත.
යථාර්ථය අවබෝධ කර ගැනීම:
දුක යනු ජීවිතයේ යථාර්ථයයි. එය අවබෝධ කර ගැනීමෙන් අපට වඩාත් යථාර්ථවාදී ලෙස ජීවිතය දෙස බැලීමට හැකි වේ.
තෘෂ්ණාව අඩු කිරීම:
දුක අවබෝධ කර ගැනීමෙන් අපට භෞතික දේ කෙරෙහි ඇති ආශාව අඩු කර ගත හැකිය.
නිවන් මග පෙන්වීම:
දුක අවබෝධ කිරීම නිවන් මගට පළමු පියවරයි. එය අපව නිවන් මග වෙත යොමු කරයි.
ප්‍රඥාව වර්ධනය කිරීම:
දුක පිළිබඳ අවබෝධය ප්‍රඥාව වර්ධනය කිරීමට උපකාරී වේ.
අනිත්‍ය බව තේරුම් ගැනීම:
දුක අවබෝධ කිරීමෙන් සියලු දේ අනිත්‍ය බව වටහා ගත හැකිය.
කරුණාව වර්ධනය කිරීම:
දුක අවබෝධ කිරීමෙන් අන් අය කෙරෙහි කරුණාව වැඩි දියුණු කළ හැකිය.
ආත්ම සංකල්පය දුරු කිරීම:
දුක අවබෝධ කිරීමෙන් ස්ථිර ආත්මයක් නැති බව වටහා ගත හැකිය.
මජ්ඣිම නිකායේ සච්චවිභංග සූත්‍රයේ මෙසේ සඳහන් වේ:
"කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, දුක්ඛං අරියසච්චං? ජාතිපි දුක්ඛා, ජරාපි දුක්ඛා, මරණම්පි දුක්ඛං, සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසාපි දුක්ඛා, අප්පියෙහි සම්පයොගො දුක්ඛො, පියෙහි විප්පයොගො දුක්ඛො, යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං, සංඛිත්තෙන පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා දුක්ඛා."
"මහණෙනි, දුක්ඛ ආර්ය සත්‍යය කුමක්ද? ඉපදීමද දුකයි, මහලු වීමද දුකයි, මරණයද දුකයි, ශෝක කිරීම්, හඬා වැලපීම්, කායික දුක්, මානසික දුක්, දැඩි මානසික වේදනාද දුකයි, අප්‍රිය දේ හා එක්වීමද දුකයි, ප්‍රිය දේ වෙන්වීමද දුකයි, අපේක්ෂා කරන දේ නොලැබීමද දුකයි, කෙටියෙන් කියනවා නම් පංච උපාදානස්කන්ධයම දුකයි." (MN 141)
මෙම සූත්‍රයෙන් පැහැදිලි වන්නේ දුක යනු ජීවිතයේ සෑම අංශයකටම බලපාන සාර්වත්‍රික සත්‍යයක් බවයි. එබැවින් දුක අවබෝධයෙන් දැකීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
දුක අවබෝධයෙන් දැකීම තුළින්, අපට ජීවිතය පිළිබඳ වඩාත් ගැඹුරු අවබෝධයක් ලබා ගත හැකි අතර, එමඟින් නිවන් මග වෙත යොමු විය හැකිය. එය ආධ්‍යාත්මික වර්ධනය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය පියවරකි.
තේරුම් ගැනීම සහ අවබෝධය අතර වෙනසක් ඇත. ත්‍රිපිටකයේ ධර්ම දේශනා බොහොමයක දුක පිළිබඳව සාකච්ඡා වේ. මෙනිසා දුක පිළිබඳව බෞද්ධයන්ට තේරුමක් ඇත. නමුත් දුක අවබෝධ වී ඇත්ද යන්න තමුන් විසින් ම සලකා බැලිය යුතු ය.
දුක අවබෝධයෙන් දැකීම බුදු දහමේ මූලික ඉගැන්වීම් වල ඉතා වැදගත් අංගයකි. මෙය චතුරාර්ය සත්‍යය වල පළමු සත්‍යය වන දුක්ඛ සත්‍යය හා සම්බන්ධ වේ. දුක අවබෝධයෙන් දැකිය යුතු වැදගත් හේතු කිහිපයක් ඇත.
යථාර්ථය අවබෝධ කර ගැනීම:
දුක යනු ජීවිතයේ යථාර්ථයයි. එය අවබෝධ කර ගැනීමෙන් අපට වඩාත් යථාර්ථවාදී ලෙස ජීවිතය දෙස බැලීමට හැකි වේ.
තෘෂ්ණාව අඩු කිරීම:
දුක අවබෝධ කර ගැනීමෙන් අපට භෞතික දේ කෙරෙහි ඇති ආශාව අඩු කර ගත හැකිය.
නිවන් මග පෙන්වීම:
දුක අවබෝධ කිරීම නිවන් මගට පළමු පියවරයි. එය අපව නිවන් මග වෙත යොමු කරයි.
ප්‍රඥාව වර්ධනය කිරීම:
දුක පිළිබඳ අවබෝධය ප්‍රඥාව වර්ධනය කිරීමට උපකාරී වේ.
අනිත්‍ය බව තේරුම් ගැනීම:
දුක අවබෝධ කිරීමෙන් සියලු දේ අනිත්‍ය බව වටහා ගත හැකිය.
කරුණාව වර්ධනය කිරීම:
දුක අවබෝධ කිරීමෙන් අන් අය කෙරෙහි කරුණාව වැඩි දියුණු කළ හැකිය.
ආත්ම සංකල්පය දුරු කිරීම:
දුක අවබෝධ කිරීමෙන් ස්ථිර ආත්මයක් නැති බව වටහා ගත හැකිය.
මජ්ඣිම නිකායේ සච්චවිභංග සූත්‍රයේ මෙසේ සඳහන් වේ:
"කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, දුක්ඛං අරියසච්චං? ජාතිපි දුක්ඛා, ජරාපි දුක්ඛා, මරණම්පි දුක්ඛං, සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසාපි දුක්ඛා, අප්පියෙහි සම්පයොගො දුක්ඛො, පියෙහි විප්පයොගො දුක්ඛො, යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං, සංඛිත්තෙන පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා දුක්ඛා."
"මහණෙනි, දුක්ඛ ආර්ය සත්‍යය කුමක්ද? ඉපදීමද දුකයි, මහලු වීමද දුකයි, මරණයද දුකයි, ශෝක කිරීම්, හඬා වැලපීම්, කායික දුක්, මානසික දුක්, දැඩි මානසික වේදනාද දුකයි, අප්‍රිය දේ හා එක්වීමද දුකයි, ප්‍රිය දේ වෙන්වීමද දුකයි, අපේක්ෂා කරන දේ නොලැබීමද දුකයි, කෙටියෙන් කියනවා නම් පංච උපාදානස්කන්ධයම දුකයි." (MN 141)
මෙම සූත්‍රයෙන් පැහැදිලි වන්නේ දුක යනු ජීවිතයේ සෑම අංශයකටම බලපාන සාර්වත්‍රික සත්‍යයක් බවයි. එබැවින් දුක අවබෝධයෙන් දැකීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
දුක අවබෝධයෙන් දැකීම තුළින්, අපට ජීවිතය පිළිබඳ වඩාත් ගැඹුරු අවබෝධයක් ලබා ගත හැකි අතර, එමඟින් නිවන් මග වෙත යොමු විය හැකිය. එය ආධ්‍යාත්මික වර්ධනය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය පියවරකි.
