කාලය ⏳සත්‍යයක් ද, මනෝභාවයක් ද? 💫

LonelyDay

Junior member
  • Apr 7, 2025
    59
    62
    18
    නව පර්යේෂණයකින් යෝජනා කරන්නේ, අපි දිනපතා අත්විඳින කාලය යනු ස්වභාවිකවම පවතින ස්ථාවරයක් නොව, quantum entanglement මඟින් නිර්මාණය වන මනෝභාවයක් බවයි. Quantum entanglement යනු, දුරස්ථව පිහිටි කුඩා අංශු දෙකක් අතර ඇති අද්භූත සම්බන්ධතාවයකි. මෙහිදී, එකක් වෙනස් වීම අනෙක් අංශුවට වහාම බලපෑමක් ඇති කරයි.

    Page-Wootters යාන්ත්‍රණය සහ කාලය

    1983 දී Page සහ Wootters විසින් යෝජනා කළ යාන්ත්‍රණයක් (Page-Wootters mechanism) අනුව, කාලය යනු quantum පද්ධතියක් සහ clock අතර ඇති quantum entanglement මත පදනම්ව ඇති මනෝභාවයක් බවට පත්වේ.

    මෙම යාන්ත්‍රණය පරිදි, clock එකේ තත්වය අනුව පද්ධතියේ තත්වය වෙනස් වන අතර, එම සම්බන්ධතාවය මඟින් අපට කාලය දැනෙන්නට පෙනේ. මෙය quantum mechanics හි Schrödinger 😼 සමීකරණය තුළින් පැහැදිලි කරයි.

    සාම්ප්‍රදායික කාල සංකල්පයට අභියෝගයක්

    මෙම නව අදහස සාම්ප්‍රදායික භෞතික විද්‍යාවේ කාලය පිළිබඳ සංකල්පයට විරුද්ධ වේ. සාම්ප්‍රදායිකව, කාලය ස්වයංක්‍රීයව ගමන් කරන, සත්‍යයක් ලෙස සැලකේ. නමුත් quantum entanglement මත පදනම් වූ මෙම නව සංකල්පය අනුව, කාලය යනු පද්ධති අතර ඇති සම්බන්ධතාවයකි, එය ස්වයංක්‍රීයව නොපවතින මනෝභාවයක් විය හැක.

    මෙම සංකල්පය quantum mechanics සහ classical physics අතර ඇති ගැටලු විසඳීමට උපකාරී වි. එමෙන්ම, quantum තත්ත්වයන් මත පදනම් වූ නව තාක්ෂණික යෙදුම් සඳහා මූලික අදහසක් ලබා දේ.

    මෙම පර්යේෂණය අපට කියා දෙන්නේ, කාලය යනු අපගේ මනසට පෙනෙන ආකාරයට ස්වභාවිකව පවතින සත්‍යයක් නොව, quantum ලෝකයේ ඇති සංකීර්ණ සම්බන්ධතා මඟින් නිර්මාණය වන මනෝභාවයක් බවයි.
     

    හෙළයෙක්

    Well-known member
  • Apr 26, 2014
    42,283
    85,485
    113
    මේ පහල තියෙන එකත් එක්ක බලන්න සමානකම. Chatgpt එකට කියලා පිළිවලට ගත්තේ.



    ධර්මකීර්ති හිමියන්ගේ "කාලය" පිළිබඳ දැක්ම

    (අභිධර්මය, ප්‍රමාණවාර්තිකය සහ න්‍යාය බිඳුය වැනි ග්‍රන්ථවල ආශ්‍රයෙන්)

    1. කාලය යනු ස්වතන්ත්‍රව පවතින යථාර්ථයක් නොවේ

    ධර්මකීර්ති හිමි පෙන්වන්නේ,

    > "කාලය කියන්නේ ස්වයංවන්තිකව (independently) පවතින නියමිත සත්‍යයක් නොවෙයි."
    එය සංකල්පයකි, පරම්පරාත්මක වෙනස් වීම (pariṇāma) අධීනව හැඳින්වෙයි.



    2. වෙනස් වීම (විකෘතිය/pariṇāma) = කාලය පිළිබඳ හැඟීම

    අපිට බලාගන්න ලැබෙන්නේ වස්තු අඛණ්ඩව වෙනස් වෙලා යන බවයි.

    > මේ වෙනස් වීමේ අනුපිළිවෙලට නමක් දාන්න හොයන විට අපි "කාලය" කියන වචනයක් යොදාගන්නවා.



    3. කාලය = පදයකි, න්‍යායයකි

    > ධර්මකීර්ති හිමි, ප්‍රාග්භාවය (prior existence), අපරභාවය (posterior existence) කියන සංකල්ප ආශ්‍රයෙන් කාලය විමර්ශනය කරයි.
    උදාහරණයක් වශයෙන්, මල්මැටි මැවීමේ ක්‍රියාවලියක් දක්වයි:
    මැටි → හැඩය වෙනස් වීම → මූලද්‍රව්‍යයකි → ක්‍රියාවල් වල අනුපිළිවෙලයි.






    මුලික අදහස මෙන්න:

    > “කාලය යනු වෙනස් වීම (pariṇāma) දැක්වීම සඳහා පදයක් පමණි. ස්වයං පවතින අස්ථිතිකයකි."
    (Time is not an independently existing entity; it is a conceptual designation for the sequence of changes.)




    ---

    ඔයාට අවශ්‍ය නම්, මම ධර්මකීර්ති හිමියන්ගේ Pramāṇavārttika වලින් පිටපත් කරපු මුල් පාළි/සන්ස්කෘත උපුටාදියත් පුළුවන්. හැම විටම ඔහුගේ ප්‍රතිපත්තිය — යථාර්ථය කියන්නේ පරීක්ෂණයකින් සනාථ කළ හැකි පරමාර්ථධර්මයන් පමණක් බවයි.

    කියන්න, තව ගැඹුරු විස්තරයක් ද ඕනද?
     
    Last edited:

    Wadakaru

    Well-known member
  • Mar 4, 2024
    5,022
    9,003
    113
    Kotte
    මේ පහල තියෙන එකත් එක්ක බලන්න සමානකම. Chatgpt එකට කියලා පිළිවලට ගත්තේ.



    ධර්මකීර්ති හිමියන්ගේ "කාලය" පිළිබඳ දැක්ම

    (අභිධර්මය, ප්‍රමාණවාර්තිකය සහ න්‍යාය බිඳුය වැනි ග්‍රන්ථවල ආශ්‍රයෙන්)

    1. කාලය යනු ස්වතන්ත්‍රව පවතින යථාර්ථයක් නොවේ

    ධර්මකීර්ති හිමි පෙන්වන්නේ,

    > "කාලය කියන්නේ ස්වයංවන්තිකව (independently) පවතින නියමිත සත්‍යයක් නොවෙයි."
    එය සංකල්පයකි, පරම්පරාත්මක වෙනස් වීම (pariṇāma) අධීනව හැඳින්වෙයි.



    2. වෙනස් වීම (විකෘතිය/pariṇāma) = කාලය පිළිබඳ හැඟීම

    අපිට බලාගන්න ලැබෙන්නේ වස්තු අඛණ්ඩව වෙනස් වෙලා යන බවයි.

    > මේ වෙනස් වීමේ අනුපිළිවෙලට නමක් දාන්න හොයන විට අපි "කාලය" කියන වචනයක් යොදාගන්නවා.



    3. කාලය = පදයකි, න්‍යායයකි

    > ධර්මකීර්ති හිමි, ප්‍රාග්භාවය (prior existence), අපරභාවය (posterior existence) කියන සංකල්ප ආශ්‍රයෙන් කාලය විමර්ශනය කරයි.
    උදාහරණයක් වශයෙන්, මල්මැටි මැවීමේ ක්‍රියාවලියක් දක්වයි:
    මැටි → හැඩය වෙනස් වීම → මූලද්‍රව්‍යයකි → ක්‍රියාවල් වල අනුපිළිවෙලයි.






    මුලික අදහස මෙන්න:

    > “කාලය යනු වෙනස් වීම (pariṇāma) දැක්වීම සඳහා පදයක් පමණි. ස්වයං පවතින අස්ථිතිකයකි."
    (Time is not an independently existing entity; it is a conceptual designation for the sequence of changes.)




    ---

    ඔයාට අවශ්‍ය නම්, මම ධර්මකීර්ති හිමියන්ගේ Pramāṇavārttika වලින් පිටපත් කරපු මුල් පාළි/සන්ස්කෘත උපුටාදියත් පුළුවන්. හැම විටම ඔහුගේ ප්‍රතිපත්තිය — යථාර්ථය කියන්නේ පරීක්ෂණයකින් සනාථ කළ හැකි පරමාර්ථධර්මයන් පමණක් බවයි.

    කියන්න, තව ගැඹුරු විස්තරයක් ද ඕනද?
    අනේ එපා
    83cs3c.jpg
     

    Fiona Dabare

    Well-known member
  • Jul 28, 2024
    3,936
    3,781
    113
    Colombo
    2. වෙනස් වීම (විකෘතිය/pariṇāma) = කාලය පිළිබඳ හැඟීම

    අපිට බලාගන්න ලැබෙන්නේ වස්තු අඛණ්ඩව වෙනස් වෙලා යන බවයි.

    > මේ වෙනස් වීමේ අනුපිළිවෙලට නමක් දාන්න හොයන විට අපි "කාලය" කියන වචනයක් යොදාගන්නවා.

    එතකොට බලාගන්න/ වෙනස් වෙන්න වස්තු නැති අරූපාවචර ධ්‍යාන සමාපත්ති හෝ අරූපාවචර බ්‍රහ්ම ලෝක වලදි "කාලය" යන්නැද්ද? වස්තු වල වෙනස් වීමක් හමු නොවන නිර්විකල්ප.. සමාධි මට්ටම් වලදි කාලය යන් නැද්ද අදාල කෙනාට 😏
     

    හෙළයෙක්

    Well-known member
  • Apr 26, 2014
    42,283
    85,485
    113
    එතකොට බලාගන්න/ වෙනස් වෙන්න වස්තු නැති අරූපාවචර ධ්‍යාන සමාපත්ති හෝ අරූපාවචර බ්‍රහ්ම ලෝක වලදි "කාලය" යන්නැද්ද? වස්තු වල වෙනස් වීමක් හමු නොවන නිර්විකල්ප.. සමාධි මට්ටම් වලදි කාලය යන් නැද්ද අදාල කෙනාට 😏
    දන් නෑ. මම එහෙම ඔය ගැන බලල නෑ. මං ධර්ම කීර්ති හාමුදුරුවන්ගේ ඉගැන්වීම් ගැන කියවන්නේ වෙන academic අරමුණකින්.
     
    • Like
    Reactions: Fiona Dabare

    හෙළයෙක්

    Well-known member
  • Apr 26, 2014
    42,283
    85,485
    113
    sadula thease days be doing everything, except attaining nirvana ☹️
    මම සාදු කෙනෙක් නෙවෙයි. මම ඔය ගැන බලන්න පටන් ගන්නෙ මගෙ රිසර්ච් එකකට Alternative method එකක් හොයාගන්න මනස වැඩ කරන්නේ කොහොමද කියලා ඉගෙන ගන්න.
     

    Fiona Dabare

    Well-known member
  • Jul 28, 2024
    3,936
    3,781
    113
    Colombo
    මම සාදු කෙනෙක් නෙවෙයි. මම ඔය ගැන බලන්න පටන් ගන්නෙ මගෙ රිසර්ච් එකකට Alternative method එකක් හොයාගන්න මනස වැඩ කරන්නේ කොහොමද කියලා ඉගෙන ගන්න.

    නැ නැ ඔයාට නෙමෙයි කිව්වේ 😬
     

    lankalk

    Well-known member
  • May 14, 2023
    3,668
    5,072
    113
    මම සාදු කෙනෙක් නෙවෙයි. මම ඔය ගැන බලන්න පටන් ගන්නෙ මගෙ රිසර්ච් එකකට Alternative method එකක් හොයාගන්න මනස වැඩ කරන්නේ කොහොමද කියලා ඉගෙන ගන්න.
    ඔන්න හොරා අහු උනා, හොර හෙලයෙක්:baffled:එක්කෝ හෙළ කෑල්ල මගෑරලා යක් කෑල්ල විතරක් ගමු.හොර යකෙක්.:lol:මේ වගේ හොරු අහුවෙනවා සැරෙන් සැරේ.ඔබට මේ බව කිවුවේ ඔබ ලවුකික ප්‍රක්ඥ වන්තයෙක් නිසා.දැන් ඇනයක් එයි දුවගෙන,උඹට ඕනනං තියලා ගහගනින්.මටනං එපා.:lol: