එදිනෙදා ජීවත් වෙද්දි මිනිස්සුන්ට නොයෙක් දේවල් වුවමනා වෙනවා. මේ දේවල් අතරෙ තියෙන ඉඳිකට්ට පවා මිනිස්සුන්ට වටිනවා. හැබැයි ඒ ඒ දේවල වටිනාකම වැඩි වෙන්න වෙන්න ඒවට දක්වන උනන්දුවත් වෙනස් වෙනවා. ඕනැ තැනකින් ඕනා වෙලාවට ගන්න තියෙන වැඩිය වුවමනා නොවෙන දේවලට දෙන අගය එහෙම නොවෙන දේවලට නැහැ. මෙහෙම වටිනාකම් දීමේ කිසි වරදක් නැහැ.
හැබැයි බුදු දහමට අනුව මේ වටිනාකම් දීමට යාමේ නරක පැත්තකුත් තියෙනවා. ඒක මෙහෙමයි.
අපි වටිනාකම් දීලා ආරක්ෂා කරන්න යන දේවල් නිසා අපිට ද්වේශය නැත්නම් දුක ඇති වෙන්න පුළුවන්. කොහොමද එහෙම වෙන්නෙ. නිකමට හිතන්න වාහනයක් තියෙනවා කියලා. මේක වටිනවා. ඒ නිසා හෝදලා පිරිසිදු කරලා තියාගන්නවා. කව්රුහරි වැලිත් එක්ක ඒ වාහනේට නැග්ගොත් ඒ කෙනා එක්ක තරහ යනවා. ඒ වැලි නිසා වාහනය අපිරිසිදු කරපු නිසා. ඒ වගේම දුක හිතෙනවා, අනේ මගේ වාහනය අපිරිසිදු වුනානේ කියලා. දුක හිතෙන්නෙ තමුන්ගේ දේපල එක්ක. තරහ හිතෙන්නෙ දේපලට බලපෑම් කල කෙනා එක්ක. මේ විදියට තරහක් නැත්නම් ද්වේශයක් ඇති වෙන්නෙ ඇයි කියලා බැලුවොත් තේරේවි ඒකට හේතුව ලෝභකම කියලා. මේ ලෝභකම ඇතිවෙන්නෙ අර වටිනා දේත් එක්ක. ලෝභකම කියන්නෙ තණ්හාවෙම අංගයක්නෙ. ලෝභකම නිසා තමයි ආරක්ෂා කරන්න දේවල් කරන්නෙ. මගේ දේ කියලා අල්ලාගෙන කටයුතු කිරීම තමයි මෙතැනදි වෙන්නෙ.
මේ ලෝභකම ඇති වෙන්නෙ ඇයි කියලා හිතුවම පේන දේ තමයි ලෝභකම ඇති වෙන්නෙ මෝහය නිසා කියන එක. දැන් මතක තියා ගන්න මේ වෙද්දි දුක ඇති වෙලා තියෙන්නෙ. අපි දැක්කා දුක ඇති වුනේ ලෝභකම නිසා කියලා. ඒ ලෝභකම ඇති වුනේ මෝහය නිසා. මෝහය නිසා තමයි අපිට නොතේරෙන්නෙ ඇහෙන දකින දැනෙන හැම දෙයක්ම සතර මහා භූතයන්ගෙන් නැත්නම් ශුද්ධ අෂ්ටකයෙන් හැදිලා තියෙනවා කියන එක. ශුද්ධ අෂ්ටක කියන්නෙ පඨවි, ආපෝ, තේජෝ, වායෝ, රූප, ගණ්ධ, රස, ඕජා කියන ජාති 8. මිනිසා ඇතුලු ඕනැම දෙයක් හැදිලා තියෙන්නෙ මේ අංග 8 එකතු වෙලා. අපි මේ කතාවට ගත්ත වාහනය හැදිලා තියෙන්නෙත් මේ ශුද්ධ අෂ්ටකයෙන්. හැබැයි අපිට එහෙම පේන්නෙ නැහැ. නිකමට හිතන්න වාහනයක් කියන්නෙ උපාංග කීපයක එකතුවක්. ඒ එකතුව තමයි අපි දකින්නෙ වාහනයක් විදියට. ඉතින් මේ ශුද්ධ අෂ්ටකවල ස්වභාවය තමයි වෙනස් වෙන ගතිය, නොපවතින ගතිය. වෙනස් වෙන නොපවතින දේ වල ස්වභාවය දුකයි. අර වාහනය අපිරිසිදු වෙනවා කොයි විදියට වුනත්. පැද්දත් නොපැද්දත් ඒක දිරනවා. ඒක තමයි ලෝක ස්වභාවය. හැබැයි මේ ලෝක ස්වභාවය නොපෙනීම තමයි මෝහය වෙන්නෙ. මේ මෝහය නිසා වෙනස්වෙන, නොපවතින දුක් සහිත දෙයක් ගැන ලෝභය ඇති කරගන්නවා. ඒ ලෝභය නිසා ද්වේශය නැත්නම් දුක ඇති කරගන්නවා.
ඉතින් දැන් පැහැදිලි වෙන්න ඇති වටිනා කියන දේවල් නිසා දුක නැත්නම් තරහ ඇති වෙන හැටි. මෙනිසා අපි දැන ගන්න ඕනා වටිනා දේවල් රැක ගැනීමේ වරදක් නැතත් ඒ හේතුවෙන් දුක ඇති වෙන්නත් පුළුවන් බව. දුක ඇති නොවෙන්න වටිනා දේවල් රැකගන්න පුළුවන් බවත් දැන් තේරෙනවා ඇති.
හැබැයි බුදු දහමට අනුව මේ වටිනාකම් දීමට යාමේ නරක පැත්තකුත් තියෙනවා. ඒක මෙහෙමයි.
අපි වටිනාකම් දීලා ආරක්ෂා කරන්න යන දේවල් නිසා අපිට ද්වේශය නැත්නම් දුක ඇති වෙන්න පුළුවන්. කොහොමද එහෙම වෙන්නෙ. නිකමට හිතන්න වාහනයක් තියෙනවා කියලා. මේක වටිනවා. ඒ නිසා හෝදලා පිරිසිදු කරලා තියාගන්නවා. කව්රුහරි වැලිත් එක්ක ඒ වාහනේට නැග්ගොත් ඒ කෙනා එක්ක තරහ යනවා. ඒ වැලි නිසා වාහනය අපිරිසිදු කරපු නිසා. ඒ වගේම දුක හිතෙනවා, අනේ මගේ වාහනය අපිරිසිදු වුනානේ කියලා. දුක හිතෙන්නෙ තමුන්ගේ දේපල එක්ක. තරහ හිතෙන්නෙ දේපලට බලපෑම් කල කෙනා එක්ක. මේ විදියට තරහක් නැත්නම් ද්වේශයක් ඇති වෙන්නෙ ඇයි කියලා බැලුවොත් තේරේවි ඒකට හේතුව ලෝභකම කියලා. මේ ලෝභකම ඇතිවෙන්නෙ අර වටිනා දේත් එක්ක. ලෝභකම කියන්නෙ තණ්හාවෙම අංගයක්නෙ. ලෝභකම නිසා තමයි ආරක්ෂා කරන්න දේවල් කරන්නෙ. මගේ දේ කියලා අල්ලාගෙන කටයුතු කිරීම තමයි මෙතැනදි වෙන්නෙ.
මේ ලෝභකම ඇති වෙන්නෙ ඇයි කියලා හිතුවම පේන දේ තමයි ලෝභකම ඇති වෙන්නෙ මෝහය නිසා කියන එක. දැන් මතක තියා ගන්න මේ වෙද්දි දුක ඇති වෙලා තියෙන්නෙ. අපි දැක්කා දුක ඇති වුනේ ලෝභකම නිසා කියලා. ඒ ලෝභකම ඇති වුනේ මෝහය නිසා. මෝහය නිසා තමයි අපිට නොතේරෙන්නෙ ඇහෙන දකින දැනෙන හැම දෙයක්ම සතර මහා භූතයන්ගෙන් නැත්නම් ශුද්ධ අෂ්ටකයෙන් හැදිලා තියෙනවා කියන එක. ශුද්ධ අෂ්ටක කියන්නෙ පඨවි, ආපෝ, තේජෝ, වායෝ, රූප, ගණ්ධ, රස, ඕජා කියන ජාති 8. මිනිසා ඇතුලු ඕනැම දෙයක් හැදිලා තියෙන්නෙ මේ අංග 8 එකතු වෙලා. අපි මේ කතාවට ගත්ත වාහනය හැදිලා තියෙන්නෙත් මේ ශුද්ධ අෂ්ටකයෙන්. හැබැයි අපිට එහෙම පේන්නෙ නැහැ. නිකමට හිතන්න වාහනයක් කියන්නෙ උපාංග කීපයක එකතුවක්. ඒ එකතුව තමයි අපි දකින්නෙ වාහනයක් විදියට. ඉතින් මේ ශුද්ධ අෂ්ටකවල ස්වභාවය තමයි වෙනස් වෙන ගතිය, නොපවතින ගතිය. වෙනස් වෙන නොපවතින දේ වල ස්වභාවය දුකයි. අර වාහනය අපිරිසිදු වෙනවා කොයි විදියට වුනත්. පැද්දත් නොපැද්දත් ඒක දිරනවා. ඒක තමයි ලෝක ස්වභාවය. හැබැයි මේ ලෝක ස්වභාවය නොපෙනීම තමයි මෝහය වෙන්නෙ. මේ මෝහය නිසා වෙනස්වෙන, නොපවතින දුක් සහිත දෙයක් ගැන ලෝභය ඇති කරගන්නවා. ඒ ලෝභය නිසා ද්වේශය නැත්නම් දුක ඇති කරගන්නවා.
ඉතින් දැන් පැහැදිලි වෙන්න ඇති වටිනා කියන දේවල් නිසා දුක නැත්නම් තරහ ඇති වෙන හැටි. මෙනිසා අපි දැන ගන්න ඕනා වටිනා දේවල් රැක ගැනීමේ වරදක් නැතත් ඒ හේතුවෙන් දුක ඇති වෙන්නත් පුළුවන් බව. දුක ඇති නොවෙන්න වටිනා දේවල් රැකගන්න පුළුවන් බවත් දැන් තේරෙනවා ඇති.